شناخت انواع گیربکس ها

 دارای اهمیت ویژه ای است. این قطعات پیچیده، ساختارها و تکنولوژی های متفاوتی دارد که شرکت های پیشگام هموراه در حال توسعه و تکامل تکنولوژی است. و در تلاش اند که ایمنی و راحتی را

برای راننده فراهم کنند. از ساخت اولین گیربکس دستی بیش از 130 سال می گذرد. اولین بار رنو از این نوع گیربکس در ساخت خودروهای خود به جای سیستم انتقال توان با زنجیر استفاده کرد.

در سال 1940 یعنی حدود 70 سال پیش اولین گیربکس های اتوماتیک توسعه پیدا کردند. گیربکس ها ، این قطعات خلاقانه و پیچیده، بخش حیاتی خودرو و ابزارهای صنعتی می باشد. که قدرت را از موتور دریافت کرده و با

مکانیزمی که دارد این قدرت را به چرخ ها با نسبت های تغییر سرعت انجام می دهد.

تعمیرگاه الو گیربکس

 به معرفی انواع گیربکس می پردازد تا صاحبین خودرو از نوع گیربکس خود اطلاع پیدا کرده و سرویس های دوره ای مورد نیاز را انجام دهند. تازه ترین تکنولوژی که در گیربکس ها اتفاق افتاده است می

توان به شبیه سازی گیربکس های دستی در خودروهای برقی شرکت لکسوس اشاره کرد. لکسوس هدف خود را از فناوری گیربکس های دستی در خودروهای برقی عنوان کرده است که هدف آن ها علاوه بر بهبود بهره‌وری

انرژی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ارائه سطح بالاتری از عملکرد، دینامیک و درگیری راننده است.

در نمودار زیر که میزان استفاده انواع گیربکس ها را بیان می کند نشان می دهد که بیش از 40% از گیربکس های مورد استفاده در بازار از نوع MT یا گیربکس دنده دستی می باشد و همچنین می توان دید که روند استفاده از

این نوع گیربکس ها رو به کاهش است و به سمت گیربکس ها اتوماتیک و درصد کمی هم از گیربکس های الکترونیکی استفاده می کنند.

در خودروهای داخلی و خارجی بازار ایران، چندین نوع از گیربکس ها روی خودرو ها قرار داده شده است و بسیار مهم است که نوع گیربکس خودرو خود را  شناخته و در صورت بروز مشکل به تعمیرگاه معتبر مراجعه شود.

تیم الو گیربکس تعمیر انواع گیربکس مانند: تعمیر گیربکس دستی ، گیربکس های اتومات و نیمه اتومات و پیشرفته را انجام می دهد. که در ادامه به بررسی گیربکس ها می پردازیم.

انواع سیستم انتقال

1. گیربکس دستی
2. گیربکس دستی هوشمند (IMT)
3. گیربکس دستی اتوماتیک (AMT)
4. گیربکس اتوماتیک (AT)
5. گیربکس سیاره ای AT
6. گیربکس متغیر پیوسته (CVT)
7. گیربکس نیمه اتوماتیک
8. گیربکس دوکلاچه
9. انتقال متوالی
10. انتقال مبدل گشتاور
11. گیربکس تیپترونیک

1-گیربکس دستی MT)-(Manual Transmission))

گیربکس های دستی از چندین چرخ دنده تشکیل شده است که یکی از چرخ دنده ها محرک است یعنی فرمان مورد نظر را از راننده می گیرد. و این فرمان را به چرخ دنده متحرک می دهد. این انتقال بدین صورت است که راننده

با گرفتن پدال کلاچ ارتباط بین گیربکس و موتور را قطع کرده و دنده را تعویض می کند. با توجه به اینکه خودرو چند دنده دارد به همان میزان چرخ دنده ها در داخل گیربکس به صورت زوجی تعبیه شده اند تا نسبت انتقال سرعت

و نیرو انجام شود.

مزایا گیربکس دستی

1- شتاب بالا

2-ارائه بار گشتاوری بالا

3-قدرت عملکردی بیشتر راننده

4-مصرف سوخت کم

5-هزینه تعمیر و نگهداری پایین

معایب گیربکس دستی

1-استفاده سخت، برای کسانی که در شروع رانندگی هستند

2- عدم کنترل در شرایط سخت و جاده های کوهستانی

3-استهلاک زیاد گیربکس های دستی که بواسطه درگیری چرخ دنده منجر به سایش چرخ دنده و از بین رفتن آن می شود

2-گیربکس دستی هوشمند – بدون کلاچ (Intelligent manual transmission)-(IMT)

اواخر سال 2021 این نوع گیربکس(IMT) توسط شرکت هیوندای معرفی شد. در این نوع گیربکس، پدال کلاچ از زیر پای راننده حذف شده است و سیستم مکانیکی در قسمت پیشرانه تعبیه شده است. عملیات فشار پا بر کلاچ

به صورت الکترونیکی صورت می گیرد. در واقع می توان گفت که با حذف کلاچ و استفاده از دنده، این نوع جعبه دنده بین گیربکس دستی معمولی (MT) و گیربکس دستی اتومات(AMT) طبقه بندی می شود. این نوع گیربکس،

در موقعیت هایی مانند سرازیری یا سبقت گرفتن، راننده کنترل کاملی بر گیربکس دارد و نیازی به استفاده از پدال کلاچ ندارد. در این نوع گیربکس، دنده به صورت خودکار تعویض نمی شود. اما در هنگام تعویض دنده، راننده

دیگرنیازی ندارد که پدال گاز را بلند کند.

مزایا گیربکس بدون کلاچ

1-با این نوع گیربکس می توان کنترل کاملی روی دنده خودرو داشت.

2-هزینه های تعمیر و نگهداری این نوع گیربکس مشابه گیربکس دستی است.

3- راننده ازعملکرد کلاچ راحت می شود که در ترافیک های روزمره شهری بسیار مهم است.

برای تعمیر انواع گیربکس های کره ای مانند تعمیر گیربکس هیوندای مراجعه فرمایید.

3- گیربکس دستی خودکار (Automated Manual Transmission)-(AMT)

گیربکس دستی خودکار همانطور که از نام آن پیداست، وظیفه گیربکس های دستی را به اتومات تبدیل می کند. یعنی وظایفی مانند تعویض دنده و فشردن پدال کلاچ که در گیربکس دستی به عهده راننده بود. به صورت خودکار

انجام می شود.
گیربکس دستی خودکار، از هیدرولیک و کامپیوترها، واحد کنترل الکترونیکی یا ECU استفاده می کند. انواع الگوهای تعویض دنده، روی ECU برنامه ریزی شده و با دور متناسب آن کار می کند.
گیربکس دستی خودکار به دو دسته تک کلاچه و دو کلاچه طبقه بندی می شود. سیستم دو کلاچه عملکرد بهتری دارد و تعویض دنده در آن نرم  تر و سریع تر انجام می شود و لی از طرف دیگر گیربکس های تک کلاچه

اقتصادی تر هستند.

خودروهایی که از AMT استفاده می کند. Maruti Suzuki Alto، Hyundai Venue، Tata Nexon  است.

مزایای AMT

1. استفاده از این نوع گیربکس راحت است و چون کلاچ حذف شده است راننده کمتر احساس خستگی می کند.
2. مصرف سوخت در گیربکس دستی خودکار بهینه است.و انرژی بیشتری نسبت به گیربکس اتوماتیک به چرخ ها می رسد.
3. خودروهایی که گیربکس AMTدارند قابلیت استفاده از حالت دستی را نیز دار است.

معایب AMT

1. با این حال، از آنجایی که AMT ها به سطوح RPM از پیش تعیین شده بستگی دارند، می توانند تغییرات برنامه ریزی نشده ای را در طول سبقت ایجاد کنند که باعث بروز مشکلاتی می شود.
2. در مقایسه با گیربکس دستی نیاز به فضا بیشتری دارد و وزن آن نیز بیشتر است.

4-گیربکس اتوماتیک (automatic transmission)(AT)

گیربکس اتوماتیک یا AT، که از 4 تا 8 دنده وجود دارد. گیربکس اتوماتیک بیش از صدها قطعه تشکیل شده است که مهم ترین این قطعات در زیر معرفی می شود.

1. دیسک کلاچ
2. پدال کلاچ
3. همگام سازها- Synchronizers
4. فلایویل
5. چرخ دنده ها
6. دنده دستی

مزایای AT

1-مزیت اصلی گیربکس های اتوماتیک این است که استفاده  از آن ساده و آسان است، و رانندگی راحتی را برای راننده و سرنشینان فراهم می کند.

2-ATها قدرت بیشتری نسبت به هر گیربکس دستی معادل دارند.

معایب AT

1-این نوع گیربکس سیستم پیچیده دارد که ممکن است بسیاری از موارد مختلف خراب شوند.

2-هزینه خریدو  تعمیر آن در مقایسه با گیربکس دستی بسیار گران است

5- گیربکس سیاره ای AT

یکی از انواع دیگر گیربکس های اتوماتیک، گیربکس سیاره ای است. دلیل نام گذاری، نوع سیستم قرار گیری خاص چرخ دنده ها در کنار هم است. در این نوع گیربکس ها، یک شفت و یک چرخ دنده مرکزی وجود دارد که در

اطراف چرخ دنده مرکزی، چرخ دندهای دیگری قرار دارد که انتقال نیرو بو سیله آن ها صورت می گیرد. و سیاره ای نامیده می شود.

6- گیربکس متغیر پیوسته (CVT)

در گیربکس از نوع CVT مانند گیربکس های دستی و نیمه اتوماتیک، دیگر چرخ دنده استفاده نمی شود و انتقال نیرو از موتور به چر خ ها توسط، پولی و تسمه فولادی که بین دو پولی قرار می گیرد کار می کند.

تغییر نسبت دنده که در گیربکس های چرخ دنده دار انجام می شد در این نوع گیربکس تغییر نسبت دنده از طریق تغییر قطر در پولی محرک و متحرک رخ می دهد. و عملیات انتقال گشتاور صورت می گیرد.

مزایای CVT

1- این نوع گیربکس بسیار نرم و روان حرکت می کند و در نتیجه جابه جایی راحتی را بری راننده فراهم می کند چون احساس جابجایی را از بین می برد.

2-راندمان سوخت بیشتر است زیرا موتور همیشه به طور موثر کار می کند.

3- در این نوع گیربکس چون دنده ها سریع واکنش را دریافت می کنند، به راننده این امکان را می دهد که واکنش سریع در حین رانندگی داشته باشد.

معایب CVT

1-آنها در شرایط خارج از جاده غیرقابل استفاده در نظر گرفته می شوند.

2-همانطور که در گیربکس دستی دیده می شود، قابلیت ترمز موتور وجود ندارد.

7-گیربکس نیمه اتوماتیک (Semi-automatic Transmission)

گیربکس نیمه اتوماتیک یک گیربکس هیبریدی، بین گیربکس اتوماتیک و دستی است. به گیربکس های نیمه اتومانیک، دو کلاچه نیز گفته می شود و عملیات تعویض دنده توسط سیستم های پنوماتیکی یا بادی انجام می شود.

دو کلاچی که در گیربکس های نیمه اتوماتیک تعبیه شده است جداگانه برای دنده های زوج و فرد فعالیت می کند. گیربکس نیمه اتوماتیک را هم می توان به حالت تمام اتوماتیک استفاده کرده و هم به صورت پدال های دستی

مورد استفاده قرار داد.

عملکرد این نوع گیربکس ها در تعویض دنده سریع است و امروزه بیشتر روی خودروهای اسپرت و مسابقه ای قرار می گیرد. این نوع گیربکس ها پیچیده هستند که هم هزینه اولیه خرید  و هم هزینه تعمیر و نگهداری را بیشتر می کند.

مزایای گیربکس نیمه اتوماتیک

1- در مقایسه با گیربکس دستی، تعویض دنده در گیربکس های نیمه اتوماتیک نرم و روان است.

2-سرعت تعویض دنده بالا است که بیان کننده کارآمدی این نوع گیربکس ها است.

معایب گیربکس نیمه اتوماتیک

1- سیستم و ساختار گیربکس های نمیه اتوماتیک پیچیده است و در نتیجه نگهداری و خرید این نوع سیستم ها پر هزینه است.

8-گیربکس دوکلاچه (Dual Clutch، Double Clutch)(DCT)

گیربکس دو کلاچه، در زیر گروه گیربکس های اتومات قرار می گیرد که ساختاری بین گیربکس های اتومات و دستی دارد. در گیربکس دو کلاچه، از دو نوع کلاچ مختلف استفاده می شود که هر کلاچ به به دنده های زوج و فرد

متصل است.
این دو کلاچ توسط ابزارهای الکتریکی و هیدرولیکی کار می کند. راننده خودرو در هدایت کلاچ نقشی ندارد. دو کلاچی که تعبیه شده است و چون روی دنده های مختلفی سوار شده اند باعث می شود که انتقال سرعت سریع

تر و دقیق تر صورت بگیرد.

نوع درگیری کلاچ و دنده های به این صورت است که کلاچ بزرگ با دنده های زوج و کلاچ کوچک با دنده های فرد در گیر است و عملیات انتقال توان قدرت از موتور به چرخ ها را انجام می دهد. گیربکس های دو کلاچه مبدل

گشتاور ندارند و به جای آن از کلاچ های چند صفحه ای استفاده می شود. این کلاچ ها همواره مرطوب هستند که باعث می شود حرارات و اصطکاک را به خوبی کنترل کند.

مزایای گیربکس دو کلاچه

1-DCT ها مصرف سوخت و عملکرد بهتری نسبت به گیربکس های اتوماتیک دارند.

2-از آنجایی که آنها به آرامی و با دقت بالایی جابجا می شوند، راننده ها بسیار از این نوع گیربکس ها استقبال می کند.

معایب گیربکس دوکلاچه

1-آنها گران هستند، این عیب با پیچیدگی آنها ترکیب می شود که منجر به تعمیرات مکرر و پرهزینه  می شود.

2-هنگام رانندگی با سرعت کم، مانند پارکینگ یا در طرف مقابل ماشین، تمایل به کشیدن و قفل شدن دارد.

9-انتقال متوالی (Sequential Transmission)

گیربکس انتقال متوالی، که به گیربکس پی در پی نیز شناخته می شود . نوعی گیربکس دستی است که دنده ها در این گیربکس به سرعت تعویض می شود. و نیاز به دور بالا دارد که این مشخصه ها باعث شده است که در

ماشین های مسابقه ای و در برخی از موتورسیکلت ها استفاده شود. گیربکس های انتقال متوالی در دو دسته ساده و پیشرفته دسته بندی می شود. گیربکس های ساده  4 تا 5 دنده دارد و توع پیشرفته آن 6 تا 7 دنده دارد.

نوع کلاچی که در این گیربکس ها استفاده می شود نیز متفاوت است. کلاچ های مورد استفاده: کلاچ های چند صفحه ای و هیدرولیکی می باشد.

مزایای انتقال متوالی

1-تعویض دنده در انتقال متوالی آسان تر است.

2- بدون اینکه توقفی صورت گیرد می توان سرعت را کاهش یا افزایش داد.

معایب انتقال متوالی

1-سرعت استهلاک گیربکس در این نوع خودرو ها بالاست.

10- گیربکس مبدل گشتاور (Torque Converter Transmission)

در گیربکس دستی، کاری که کلاچ انجام می دهدد این است که اگر خودرو بخواهد متوقف شود نیاز دارد که موتور و چرخ ها از حرکت بایستد که در لحظه موتور نمی تواند فعالیت خود را متوقف کند از این رو کلاچ و صفحه کلاچ

وظیفه قطع، وصل ارتباط بین گیربکس و موتور را دارد. در گیربکس های اتومات همانطور که گفته شد. کلاچ حذف شده یعنی راننده نیاز ندارد که برای قطع، وصل ارتباط،  پدال کلاچ را فشار دهد.

در گیربکس های مبدل گشتاور، وظیفه کلاچ را مبدل گشتاور انجام می دهد که از قطعات زیر تشکیل شده است:

1. پمپ
2. توربین
3. استاتور
4. سیال(روغن هیدرولیک)

پمپ به فلایویل موتور وصل شده و نیروی موتور را پمپ دریافت کرده که باعث گردش پمپ می شود که سبب حرکت روغن هیدرولیک شده تا در نهاین منجر به حرکت شفت ها و حرکت خودرو می شود. درواقع نیروی موتور از

طریق این چهار بخش به گیربکس منتقل می شود.

مزایای انتقال مبدل گشتاور

1-خودرو بدون توقف موتور، متوقف می شود.

2-در مقایسه با خودروهای دارای کلاچ، حداکثر گشتاور را تولید می کنند.

3-در رانندگی بین شهری و در ترافیک، رانندگی راحتی را برای راننده فراهم می کند

معایب انتقال مبدل گشتاور

1-در سرعت های بالا، دور موتور با گیربکس یکسان می شود که باعث هدر رفت انرژی می شود.

2-این سیستم ها پر هزینه هستند.

11-گیربکس تیپترونیک (Tiptronic Transmission)

با توسعه تکنولوزی گیربکس ها و تغییر از حالت گیربکس های دستی به اتوماتیک، انواع دیگری از گیربکس ها وارد بازار شدند که ترکیبی از گیربکس های دستی و اتوماتیک می باشد. گیربکس ها تیپ ترونیک که به گیربکس

های منومتیک، ترکیبی از گیربکس دستی و اتوماتیک می باشد. در گیربکس تیپ ترونیک کلاچ حذف شده و تعویض دنده به صورت اتوماتیک انجام می شود اما شرکت ها برای برای بهبود عملکرد خودرو و آزادی عمل راننده، 

تکنولوژی دستی تعویض دنده تعبیه شده که راننده به صورت دستی می تواند دنده را تعویض کند. این نوع گیربکس برای اولین بار در پورشه استفاده شد. ولی بعدها شرکت های متعدد اروپایی و ژاپنی با نام های دیگری این

نوع گیربکس را در خودرو های خود استفاده کردند.

مزایای گیربکس تیپترونیک

1- در کنار تعویض خودکار دنده، امکان تعویض دستی دنده را برای راننده فراهم می کند.

2-امکانات امنیتی قرار داده شده که اگر راننده فراموش کرد با چه دنده ای حرکت می کند. به صورت اتوماتیک دنده تعویض می شود.

3- امکان رانندگی ایمن را در تپه و سراشیبی ها را برای راننده فراهم می کند.

معایب گیربکس تیپترونیک

1- مانند گیربکس مبدل گشتاور، مقداری از توان خودرو از دست می رود.

2- هنگام تعویض دنده به صورت دستی، سیستم برق خودرو ECU دنده را تعویض می کند که با اندکی تاخیر در تعویض دنده همراه است.